Ganesha (ook wel Ganesh of Ganapati Tantra) is in het pantheon van het hindoeisme de deva met het olifantenhoofd. Hij is de god van kennis en wijsheid, neemt hindernissen weg en is de beschermheilige van reizigers. Hindoes bidden tot Ganesha voor ze aan iets nieuws beginnen, zoals een nieuwe baan of wanneer ze verhuizen. Ganesha is de zoon van Shiva en Parvati. Zijn vahana, voertuig, is een muis of een rat genaamd Mashika.
Al toen Ganesha nog zeer jong was, wilde hij met rust gelaten worden en het liefst was hij alleen. Om die reden en omdat Shiva oorlog ging voeren, had Shiva de kans niet om zijn zoon goed te leren kennen. Na jaren te hebben gestreden keert Shiva terug naar Parvati (zijn vrouw) en Ganesha (zijn zoon). Omdat Shiva niet werd toegelaten tot het verblijf van zijn vrouw, werd hij boos en sloeg Ganesha – die hij niet had herkend als zijn zoon – zijn hoofd af.
Maar het was al te laat toen hij zag dat die indringer eigenlijk zijn eigen zoon was, die hij op het eerste gezicht niet had herkend omdat hij hem nog maar zo weinig had gezien. Shiva beval zijn dienaren om hem het hoofd of de kop te brengen van het eerste het beste levende wezen dat ze tegen zouden komen en zij keerden terug met de afgehakte kop van een olifant. Shiva bevestigde de olifantenkop op het levenloze lichaam van zijn zoon die terug tot leven komt en de geschiedenis zou ingaan als de halfgod met de olifantenkop.
Er zijn vele verschillende voorstellingen van Ganesha, telkens met andere attributen. Hij wordt meestal afgebeeld met een dikke, blote buik, een roze-oranje huid, een rat aan zijn voeten en natuurlijk een olifantenkop. De rat (die opvallend klein is) is zijn persoonlijk vervoermiddel. Soms heeft hij tussen zijn ogen (boven zijn slurf) een symbool dat op een “3” gelijkt, het symbool voor Aum: de klank (vibratie) waaruit het heelal is ontstaan.
Ganesha zou de Mahabharata hebben opgeschreven. Een beeld van hem staat vaak op splitsingen van wegen in India zodat hij de reizigers kan helpen als ze een keuze moeten maken en een nieuwe weg inslaan. Ganesha staat altijd aan het begin van iets, een eerste impuls.
